HUMK'da adli tatil ve süreler

Her adli tatil öncesi adli tatilin faydalı olup olmadığı tartışılır. Ancak var olan durumda adli tatilde görülecek işlerin ve davaların ve bunlara bağlı olarak işleyen sürelerin bilinmesi meslektaşlarımız açısından büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle adli tatille ilgili bu özet bilgiler meslektaşlarımıza faydalı olacaktır. Hukuk mahkemeleri her yıl 20 Temmuz'dan 5 Eylül'e kadar tatil olur.(20 Temmuz'dan
5 Eylül günleri adli tatile dahildir.)

Adli tatilde, kural olarak mahkemelerdeki mahkemelerdeki davalara ve işlere bakılmaz. Ancak, bu kuralın bir çok istisnası bulunmaktadır. Bu nedenle konuyu iki bölümde ele almak uygun olacaktır.

Adli tatilde görülecek davalar ve işler (HUMK m.176)
Aşağıdaki tabloda sayılan davalara ve işlere adli tatilde bakılır. Ancak, tarafların uyuşması halinde veya dava bir tarafın yokluğunda görülmekte ise hazır olan tarafın isteği halinde, m.176/1-12'deki işlere ve davalara bakılması adli tatilden sonraya bırakılabilir.(m.176/II)
Adli tatilde görülen bu davalara ilişkin temyiz ve karar düzeltme süreleri, adli tatilde de işler ve bu süreler hakkında m.177 hükmü uygulanmaz. Yani adli tatilde görülen davalara ve işlere ilişkin sürelerin (özellikle temyiz ve karar düzeltme sürelerinin) bitmesi adli tatile rastlarsa, bu süreler adli tatilin bitiminde yedi gün daha uzatılmış sayılmaz.

1. İhtiyati tedbir,ihtiyati haciz, deniz raporlarının alınması ve despeççi tayini istekleri ve bunlara karşı yapılacak itirazlar hakkında karar verilmesi (m.176/1, m.81)
   
2. Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler (m.176/2, m.81)
3. Her türlü nafaka davası (m.176/3)
4. Velayet ve vesayet işlerine ait davalar (m.176/4)
   
5. Nüfus davaları (m.176/5)
   
6. Hizmet akdinden doğan davalar (m.176/6). Bu hükmü, İş Mahkemelerinde görülen bütün dava ve işler şeklinde anlamak gerekir.
   
7. Kıymetli evrakın kaybından doğan iptal davaları (m.176/7)
   
8. Tahkim babında hükümlere göre mahkemenin görevine giren anlaşmazlık ve işler (m.176/8)
   
9. İflas ve konkordatoya ait dava ve işler (m.176/9)
   
10. Kanunların sulh mahkemesini veya hakimini görevlendirdiği işler (m.176/10)
    
11. a) Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen dava ve işler adli tatilde de görülür. (m.176/11)
    b) Kanunlarda adli tatilde de bakılabileceği belirtilen dava ve işler. (m.176/11); örneğin Tapulama Mahkemelerinde görülen işler adli tatile tabi değildir.
    c) Kanunlarda basit yargılama usulüne (m.507-511) tabi tutulan dava ve işler adli görülür.Örneğin kamulaştırma bedeline itiraz davaları, İİK .227-284'teki
    tasarrufun iptali davaları, ticaret şirketlerinde ortakların şirketle veya birbirleriyle olan münasebetlerinden doğan davalar, hakimin reddi talepleri basit yargılama usulüne tabi olduklarından adli tatilde de görülür.
    
12. Mahkemece, taraflardan birinin isteği üzerine, ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler adli tatilde görülür. (m.176/12)
    
13. Çekişmesiz yargıda basit yargılama usulü uygulandığından, çekişmesiz yargıya tabi işlere adli tatilde de bakılır.
    
14. İcra ve iflas daireleri ile icra tetkik merciinde adli tatil süreleri uygulanmaz.
    
15. Hakemler tarafından bakılan davalar da adli tatil hükümleri uygulanmaz.

Adli tatilde bakılamayacak davalar ve işler
Yukarıda sayılanlar dışındaki dava ve işlere adli tatilde bakılamaz. Bu davalar adli tatilden sonraki bir zamana ertelenebilir. Ancak, istisnai olarak, adli tatil aşağıdaki işlemler yapılabilir. Adli tatil süresi içinde adli tatilde bakılamayacak olan davalar ve işlerle ilgili olarak verilen dava, karşılık dava, temyiz ve karar düzeltme dilekçeleri ile bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin ve dosyası işlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat, dosyanın başka bir mahkemeye veya Yargıtaya'a gönderilmesi işlemleri yapılır. HUMK'un m.176/III hükmüne göre, adli tatilde bakılamayacak olan bir dava ile ilgili olarak adli tatil sırasında verilen bir dilekçenin veya ilamın tebliği üzerine, karşı tarafın buna karşı yapabileceği işlem veya vereceği cevap hakkındaki kanuni süreler işlemeye başlar ve adli tatil günleri de süreye dahildir. Ancak adli tatilde bakılamayacak olan bu işlere ve davalarla ilgili olan (HUMK'un tayin ettiği) sürelerin bitmesi adli tatil içindeki bir güne rastlarsa, bu süreler, ayrıca bir karar vermeye gerek kalmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren yedi gün daha uzamış sayılır (m.177). Yani, adli tatilde bakılamayacak olan işlere ve davalara ilişkin olup da adli tatil içinde bir günde biten süreler 12(13/14) Eylül gününe kadar uzatılmış sayılır.

Son günü adli tatile rastladığı için m.177'ye göre yedi gün daha uzatılmış sayılan süre içinde yapılması gereken bir işlemin, adli tatil sırasında yapılmasında da bir engel yoktur.

HUMK m.177'deki yedi günlük uzatma, adli tatil içinde biten süreler içindir. Buna karşılık, bir sürenin sonu 6 Eylül il 12(13/14) Eylül arasındaki bir tarihe rastlarsa, o zaman sürenin yedi gün uzatılmış sayılması mümkün olmayacaktır.

HUMK m.177'ya göre bitmesi adli tatille rastlayan süresinin yedi gün uzatılmış sayılması, sadece, adli tatilde bakılamayacak olan işler ve davalar için olup, HUMK'ta belirtilen süreler içindir. Başka kanunların, özellikle maddi hukuka ilişkin kanunların tayin ettikleri hak düşürücü süreler ile zamanaşımının son günü adli tatil içinde bir güne rastlarsa, sürenlerin adli tatilin bitiminden itibaren yedi gün uzatılmış sayılmasına olanak yoktur. Zamanaşımının veya hak düşürücü bir sürenin bitmesi adli tatile rastlıyorsa, davacı, adli tatil içinde davasını açarak (m.176/III) zamanaşımını kesmeli veya hak düşürücü süreyi muhafaza etmelidir.

Av. Erhan VARUL